>Delen van lesmateriaal – Komt het ooit van de grond?

>Het onderwerp vandaag op Discussie Dinsdag was “Het delen van lesmateriaal zal in Nederland nooit van de grond komen”. In dit artikel een uitgewerkte samenvatting.

Het internet biedt diverse mogelijkheden om lesmateriaal, in welke vorm dan ook te delen. Er zijn diverse platforms ontwikkeld al dan niet gesubsidieerd vanuit de overheid. Maar weten leerkrachten en docenten ze te vinden? Zijn ze alleen geïnteresseerd in het halen van materiaal of delen ze zelf ook hun materiaal met anderen? Hoe komt het dat sommige platforms of initiatieven niet van de grond komen?

De deelnemers aan de discussie brachten hiervoor zaken naar voren, die hier in meespelen:

Motivatie van de leerkracht / docent
Waarom zou je je materiaal met anderen gaan delen, terwijl jij er zoveel tijd in het gestoken? Wat krijg je er voor terug? In de praktijk blijkt dat voor veel mensen en argument om materiaal zelf te houden. Het feit dat je het zelf ook prettig vindt om materiaal van anderen (her) te gebruiken, weegt daar onvoldoende tegen op.
Zelfs binnen scholen kom je tegen, dat leerkrachten graag gebruik maken van wat een ander heeft gemaakt, maar zelf geen bijdrage leveren. Bij hen, die wel tijd steken in het maken van materiaal komt dan een keer het moment waarop hij of zij zegt: ik hou het in het vervolg voor mijzelf. Delen moet een win-win-situatie zijn. Iets daarvan zie je ook bij Klascement: Brengen levert punten op en halen kost punten. Een extra prikkel in de vorm van een beloning maakt mensen eerder bereid.

Vaardigheden
Is iedere leerkracht en docent in staat om zelf goed lesmateriaal te ontwikkelen? Of is hij of zij meer geïnteresseerd in aanvullingen op de les in de vorm van tools, animaties of filmpjes. Bij Wikiwijs wordt de arrangeertool meer gebruikt dan de contentbuilder, zo bracht een deelnemer aan de discussie in. Is daaruit de conclusie te trekken, dat we het arrangeren aan de leerkracht moeten overlaten en de het ontwikkelen van content aan de specialist? Immers elke docent is toch ook geen auteur bij een uitgeverij? Het zijn twee verschillende competenties, die apart aandacht moeten krijgen in de opleiding van docenten en leerkrachten.
“Lesmateriaal maken is een creatief proces. Sleutelwoord daarbij: durven. Leren, selecteren, verbinden, aanpassen en delen. Dat leidt tot creativiteit in je les en leerlingen merken dat.” Aldus het artikel Creativity in Education.

Kwaliteit
Op veel websites waar lesmateriaal te vinden is laat (een deel van) het materiaal kwalitatief te wensen over. Niet alles wat je van internet plukt is zomaar te gebruiken in je les. Misschien wel van waarde voor de maker zelf, maar lang niet altijd door derden.
De beheerders van website en portals zouden er goed aan doen meer te gaan voor kwaliteit, dan kwantiteit. Screen het ingestuurde materiaal op basis van een aantal duidelijke kwaliteitskenmerken of laat bezoekers van de website dat doen. Scheidt het kaf van het koren. Neem daarbij ook de copyright mee als criterium. Een goede aanzet is de Handreiking Kwaliteit digitaal leermateriaal van Kennisnet.

Overzicht
Weten de leerkrachten en docenten zich een weg te banen door het woud van websites, portals en platforms? Wat is goed en wat niet? Een snoeibeurt zou niet verkeerd zijn. Ook bundeling van krachten kan de kwaliteit ten goede komen. Of wellicht meer gericht zijn op een specifieke doelgroep en niet alles willen aanbieden. Zorg dat de gebruiker weer overzicht krijgt!
Universaliteit
Niet alle scholen hebben dezelfde onderwijsvisie. Daarom is niet elk materiaal voor elke leerkracht geschikt. Je zult op basis daarvan materiaal dat je hebt gedownload weer moeten screenen en aanpassen. Het zou helpen, wanneer content meer universeel is en ook makkelijk aan te passen aan de eigen situatie. Meer het accent op het delen van formats en sjablonen, die je zelf kunt aanpassen en invullen.

Zal het delen in Nederland ooit goed van de grond komen? Wie het weet mag het zeggen. Er over discussiëren helpt om de zaken scherp te krijgen. Waarom willen we delen en hoe zorgen we dat het voor iedereen rendement heeft en vooral ook de kwaliteit van het onderwijs bevordert?

Tot zover het verslag van de discussie. Heeft u zelf nog aanvullende opmerkingen of ideeën? Plaats ze als reactie op deze blogpost. De links die genoemd zijn tijdens de discussie zijn terug te vinden op discussiedinsdag.yurls.net.

Volgende week houden weer een nieuwe discussie over een nieuw onderwerp!
#netwijs Discussie Dinsdag: elke dinsdag tussen twaalf en twee op Twitter. Discussieer mee over Onderwijs en ICT!

>ELO’s in het basisonderwijs. Kansrijk of kansloos?

>Wekelijks vindt op dinsdag via Twitter een discussie plaats over Onderwijs en ICT onder de naam Discussie Dinsdag. Met de hashtag #netwijs kan iedereen de discussie volgen.

Het onderwerp op 12 januari 2010 was: ELO’s in het basisonderwijs. Kansrijk of kansloos?

Vanuit de deelnemers kwamen enkele voorbeelden naar voren van gebruikte ELO’s:

* Eduliga
* In de groep
* It’s Learning

In de discussie kwam aan de orde, wat de eventuele voorwaarden, mogelijkheden, voordelen en uitdagingen zijn. Hieronder een opsomming vanuit de discussie:

Voorwaarden voor het gebruik van een ELO

• implementatieplan (zie het document: Flexibilisering van basisonderwijs met een ELO : een implementatieplan van Elektronische Leeromgevingen in het basisonderwijs)
• samenwerking content-ontwikkeling PO
• vaardigheden leerkrachten
• goede organisatie binnen de school, binnen de klas en binnen de ELO
• voldoende werkstations
• moet passen in je schoolconcept
• goede communicatie binnen de school; ook richting ouders
• zelfstandig werken goed op poten: meer individueel , meer gericht op samenwerken
• tijd voor leerkrachten om te investeren om het beheer van de ELO onder de knie te krijgen
• draagvlak binnen de school
• zorgen voor een goede beheerder

Voordelen en mogelijkheden van het gebruik van een ELO

• aansluiten bij vervolgonderwijs
• informatie altijd en overal beschikbaar
• alles op één plek voor leerkrachten onderling, leerlingen en ouders toegankelijk, less work
• flexibel omgaan met informatie
• biedt communicatie, content en organisatie
• maakt flexibel onderwijs mogelijk
• individuele activiteit in samenwerkende groep is te volgen
• ouders kunnen de verrichtingen van de kinderen volgen
• creëren van de uitdagende leeromgeving voor de kinderen-van-nu
• afstemmen op onderwijsbehoefte van de leerling, je overvraagt dus niet

Mogelijkheden van de ELO

• reminder van afspraken
• communicatie met ouders
• beschikbaar stellen van content
• opgeven van huiswerk
• herhalings- en verdiepingsmateriaal
• (opdrachten uit de) weektaak
• ouders die willen oefenen met hun kinderen, krijgen via ELO materiaal van de leerkracht
• digitale opdrachten die de ELO zelf nakijkt
• ouders laten intekenen voor oudergesprekken
• leerlingen kunnen portfolio aan iedereen laten zien
• software op maat aanbieden
• niveau- en tempodifferentiatie
• nieuwsbrieven via de ELO
• leren op afstand

Uitdagingen bij het gebruik van een ELO

• Hoe zorgen we voor een goede organisatie binnen de klas?
• Hoe zetten we de computers flexibel in?
• Hoe creëren we draagvlak binnen de school?
• Welke visie en welke doelen willen we bereiken en hoe borgen we dat?

Tips vanuit de deelnemers:

• Probeer het eerst eens op een eenvoudige manier, bijv. via een blog.
• Begin met enkele enthousiaste collega’s en zorg voor een olievlekwerking
• School leidt op voor het leven. Waarom niet een schoolpagina op linkedin en alle lln/kids/studs er op met hun profiel blog etc. Hoeven ze bij overgang naar vervolgonderwijs alleen hun profiel te koppelen aan andere school.
• Beginnen met één ding en langzaam uitbreiden.
• In je ELO zet je alleen die content die je als schoolteam goed bruikbaar vindt.
• Leren is dus doen… Geef ze alle vrijheid en wees aanwezig als oproep. Faciliteren dus…
• Niet alle bruikbare content hoeft in de elo zelf. Je kunt ook je internet-vondsten op een eigen (openbare) startpagina klaarzetten
• Begin met leerkrachten te enthousiasmeren. Begin bijv. bij hun eigen hobby’s, niet direct bij hun vak
• Maak bijv. Google-alerts aan op onderwerpen die je interesseren. Dat vernieuwt je kijk op info.voorziening. Dat vereist wel vaardigheden. Wat betreft ict, maar ook wat betreft informatieverwerking. En dat zou dan dus onderdeel moeten zijn van het opleidingsprogramma van docenten.

Overige opmerkingen

• We zullen over niet al te lange tijd geen applicaties meer gaan gebruiken buiten de browser om (alles webbased dus); derhalve is een ELO wel een interessante omgeving geworden. Dat zal dit jaar beginnen, kijk maar naar de Educloud toepassingen; een ELO moet daarom wel Web 2.0 toepassingen embedden.
• Wat komt eerst: de content of de elo?
• Content is er al heel veel via Youtube etc… de vraag is of de elo dat allemaal kan laten zien
• Alles op internet is potentiële content, maar wat is goed?
• Je hebt als leraar een doel met het beschikbaar stellen van content. De lln moeten die bedoeling kennen.
• De docent is dus een soort van filter; arrangeur van leermateriaal. Net als vroeger. Docent moet dan wel web2.0 kennen. Hebben we dus ook een PABO 2.0 nodig! De docent als arrangeur van lesmateriaal is slechts voor een klein percentage docenten weggelegd (tijd, kennis)
• Als mensen zien wat Web2.0 voor hen persoonlijk voor nuttigs oplevert, kunnen ze van daaruit wel de sprong naar hun vak maken.

Alle weblinks, die in de discussie genoemd zijn, zijn terug te vinden op discussiedinsdag.yurls.net.

>Microsofts iXPS-editor

>Tijdens de meeting bij Microsoft STIC waar we een uitgebreide demo kregen van Semblio, liet Jeff Dirks ons ook de gloednieuw iXPS-editor zien.

Ken je de digibordsoftware van Malmberg? Ja? Dat kun je dus ook met de iXPS-editor (ongeveer).
Hij is zo nieuw dat ik er nog weinig van kan laten zien. De applicatie heeft nog een paar kinderziektes (ik kreeg een foutmelding bij het openen van het iXPS-document), maar het uitgangspunt is als volgt:

• Neem een tekstdocument en maak daarvan een XPS-document (de MS-variant van PDF).

• Open de iXPS-editor en open het xps-document.

• Voeg hotspots in de vorm van video of afbeeldingen toe. Je kunt ook hyperlinks toevoegen.

• Sla het bestand op.

Het resultaat is een boek/brochure/publicatie, die net als bijvoorbeeld in Calamaeo kan worden doorgebladerd. Als op een hotspot of een link wordt geklikt, wordt deze geopend.

Het ziet er heel cool uit en leerkrachten en leerlingen kunnen er geweldig mooie producten mee maken.

Op de achtergrond wordt druk gebruikt gemaakt van Silverlight.

>Content ontwikkelen met Semblio

>Maandag 23 november waren we -samen met andere onderwijsmensen uit allerlei Europese landen- uitgenodigd voor een bezoek aan het STIC (School Technology Innovation Centre) in hartje Brussel, een afdeling van Microsoft waar allerlei innovaties voor het onderwijs te zien zijn.
Microsoft heeft namelijk een nieuw programma ontwikkeld waarmee digitale content kan worden gemaakt: Semblio.
Jeff Dirks was overgekomen uit Redmond om ons alle ins en outs van het gloednieuwe programma te laten zien, en natuurlijk kregen we uitgebreid de gelegenheid om een en ander uit te proberen.
Semblio is nog niet beschikbaar voor het grote publiek. Dat zal naar verwachting in januari 2010 gebeuren, maar om het programma te testen kregen we de beschikking over de setup van de laatste testversie.

Semblio kenmerkt zich vooral door zijn eenvoud: de leerkracht hoeft niet te zoeken in een woud van mogelijkheden om snel een digitale les te maken.

In onderstaande screencast wordt het programma uitgebreid toegelicht.

>Zelf content maken

>Er zijn diverse applicaties op de markt waarmee content gemaakt kan worden: Hot potatoes, JClic, de Lessenmaker van Kennisnet en eXe zijn enkele (gratis) voorbeelden.

In de rubriek Content maken van de Yurls-pagina die we bij onze Netwijs opleiding hebben gemaakt, vind je er uitgebreide informatie over.

Toch wordt in het basisonderwijs erg weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheid om digitale content te maken. En dat is jammer.
De Nederlandse leerkracht is misschien een beetje verwend met de prachtige methoden die ze tot haar beschikking heeft. Eén van de uitkomsten van de Leermiddelenmonitor van het SLO is dat men wel digitale content wil maken, maar dat de tijd hiervoor ontbreekt.
Het is opvallend dat ook binnen onderwijsvormen die van oudsher gewend zijn om zelf content te maken, het ontwerpen van digitale content nog slechts mondjesmaat gebeurt.
“Content maken, dat moeten de uitgeverijen doen”, vond laatst een ict-er. En inderdaad, die doen het graag. En ze laten zich daar goed voor betalen.

Het zelf ontwerpen van content biedt veel kansen om het onderwijs dichter bij de leerlingen te brengen. De digitale verwerking, waarbij een veelheid aan bronnen gebruikt kan worden, vergroot de betrokkenheid van de leerlingen. Leerlingen in de bovenbouw zijn ook prima in staat om zelf content te maken, waarmee ze veel meer betrokken zijn bij de vormgeving van hun eigen onderwijs zodat het leereffect belangrijk toenoemt. Er zijn dus goede redenen voor leerkrachten om het zelf maken van content serieus op te pakken.

En: geen tijd? Waar halen de leerkrachten die er wel gebruik van maken de tijd vandaan? Hebben ze meer tijd? Nee, ze zien de grote voordelen: wat het de leerlingen en henzelf oplevert!

Als voorbeeld hier een les die gemaakt is met eXe. Het is weliswaar een les die gemaakt is voor het VO, maar het geeft heel goed een aantal van de mogelijkheden weer.
eXe heeft vanwege zijn veelzijdigheid mijn voorkeur.

>Gebruik leermiddelen

>SLO heeft de leermiddelenmonitor uitgebracht. Aan dit onderzoek werkten meer dan 1750 leerkrachten uit het PO, VO en (V)SO mee.
Belangrijkste conclusies voor het BO:

Leerkrachten maken vooral gebruik van methoden en methodegebonden software.
Zelfgemaakte leermiddelen worden vooral gebruikt bij projecten. Ze zijn verrijkend en verdiepend. De helft van de leerkrachten vindt het zelf maken van leermiddelen moeilijk. Ze vinden het schrijven van teksten het gemakkelijkst (70%), het maken van digitale leermiddelen het moeilijkst (65%).
Leerkrachten zouden graag willen investeren in meer tijd en ondersteuning om zelf leermiddelen te maken.
Slechts 8% van de leerkrachten krijgt externe ondesteuning bij het maken van leermiddelen. 82% van de leerkrachten vindt dat het maken van leermiddelen aanzienlijk tot veel tijd kost.

De conclusies zijn erg herkenbaar. Zelf maakte ik geregeld mijn eigen leermiddelen omdat dat precies aansloot bij wat ik wilde. Inderdaad: tijdrovend, maar het leverde ook veel op: een groter leerrendement, betere betrokkenheid. Ik had het er graag voor over. Ik ben benieuwd welke uitslag een dergelijk onderzoek in ons omringende landen zou opleveren. Ik word steeds meer bevestigd in mijn stelling dat de Nederlandse leerkracht verwend is met de beschikbare methoden. Er is bijna nooit behoefte om zelf lesmateriaal te maken.
Ik herinner me nog goed een bijeenkomst in Twente waar de ict’ers letterlijk zeiden: Lesmateriaal maken, dat is de taak van de uitgevers.
Er worden zoveel initiatieven genomen om leerkrachten te verleiden om zelf (digitaal) materiaal te maken en zelden komt het goed van de grond: tijdrovend, ze willen niet alleen geven maar ook ontvangen en zijn erg kritisch op materiaal dat door anderen gemaakt is.
Workshops waarin leerkrachten leren hoe ze zelf lesmateriaal kunnen maken, worden niet veel afgenomen, met uitzonderig van Levende boeken. En dan komt het er niet vaak van om er ook mee aan de slag te gaan. Echt iets voor de liefhebber dus!

Je kunt het rapport hier downloaden.